Nazywam się Róża Olejniczak-Kisielewska i mam prawie 100 lat! Urodziłam się w Święcianach na Wileńszczyźnie, która obecnie, dzięki Stalinowi, należy do Litwy. W powiecie święciańskim, w Zułowie, urodził się marszałek Józef Piłsudski i chodziłam do gimnazjum Jego imienia. Moje szczęśliwe dzieciństwo przerwał wybuch drugiej wojny światowej, a już 17 września 1939 wojska sowieckie wkroczyły na nasze wschodnie ziemie pod pretekstem chronienia nas przed Niemcami. Wojskowi, policjanci i urzędnicy państwowi zdając sobie sprawę, że będą wkrótce aresztowani, przekraczali granice litewską, by tam, po złożeniu broni, zostać internowani. W tej grupie był mój ojciec – my zaś, tak jak tysiące polskiej inteligencji, zostaliśmy uznani jako wrogowie ludu i narodu ZSSR. Sowieci zaczęli deportować Polaków na Sybir. Moja Matka, mój młodszy o dwa lata brat i ja zostaliśmy wywiezieni 13 kwietnia 1940 roku.

To był drugi duży transport – tysiące rodzin podzielało nasz los. Uzbrojeni krasnoarmiejcy zbudzili nas w nocy i kazali przygotować się do wyjazdu. Pozwolili nam zabrać tylko tyle, co mogliśmy unieść, to znaczy najpotrzebniejsze rzeczy z ubrania i trochę jedzenia. Na stacji czekał na nas długi pociąg składający się z bydlęcych wagonów, w których na toaletę była tylko dziura w podłodze. Dopiero po dwóch dniach podróży pociąg zatrzymał się na bezludziu i dali nam tylko śledzie a następnego dnia wodę. Oczywiście wszyscy korzystali z okazji, by załatwić potrzeby naturalne. Często się zdarzało, że pociąg ruszał bez uprzedzenia – raz 5-letni chłopak biegnąc do pociągu upadł i koła obcięły mu głowę. Matka strasznie rozpaczała, tym bardziej że zwłoki pozostawiono na polu. W wagonie spaliśmy pokotem jeden obok drugiego na podłodze.

Wygłodzeni i wystraszeni po dwóch tygodniach przyjechaliśmy do Bulajewa w Kazachstanie na Syberii. Przeładowano nas na ciężarówki i rozwieziono po sąsiednich kołchozach i sowchozach. Nasz kołchoz nazywał się Bolszewik – wyładowano nas na błotnistym placyku, gdzie powitał nas komendant NKWD słowami “tutaj będziecie żyć i tutaj będziecie umierać”. Dookoła były lepianki z cegieł zrobionych z gliny i nawozu, było też kilka baraków, biura i świetlica. Lokalnym ludziom powiedziano, że przywieźli na roboty prostytutki z Polski. Zbliżał się wieczór i nic się nie działo, więc moja mama znająca dobrze język rosyjski, weszła do najbliższej lepianki i powiedziała mieszkającym tam Rosjankom, że jesteśmy rodzinami wojskowych, którzy są na wojnie z Niemcami, że są tu z nami nasze dzieci i starzy ludzie. Nasz widok brudnych, głodnych i zmęczonych wzbudził w końcu litość, więc zaczęto nas zabierać do nędznych lepianek pełnych pluskiew, które uwielbiały świeżą krew. Musieliśmy się codziennie meldować i zabierano nas do pracy. Ci, którzy pracowali, dostawali kromkę chleba i zupę “szczy”. Liczono nam dni pracy, ale nigdy nie dostaliśmy żadnego wynagrodzenia. Żeby żyć, trzeba było wyzbywać się z ubrań, jeśli ktoś je miał. Najwięcej pieniędzy dostawaliśmy za długie nocne koszule, które Rosjanki przerabiały na ślubne suknie.

Mój brat zakładał sidła, by łapać zające i z innymi kolegami kradł drzewo, które Kazachy wieźli z północy przez nasz kołchoz. Moja Mama wróżyła z kart – co było zabronione, więc drżeliśmy, by nas ktoś nie wydał. Robiła to tak dobrze, że Rosjanki przychodziły często, przynosząc trochę mleka, albo parę jajek, czy kawałek chleba. Tymi darami Mama często dzieliła się z potrzebującymi. Po roku udało nam się przenieść do najbliższego miasta Bulajewa. Mama dostała pracę na “elewatorze”- trzeba było przerzucać zboże, by nie zatęchło. Dostaliśmy mieszkanie w baraku i przydział węgla na opał w piecyku, na którym można było też coś ugotować. Po Rewolucji Sowieckiej wypalono wszystkie sady, więc nie było kompletnie żadnych owoców. Nasi ludzie zaczęli umierać na awitaminozę i niedożywienie – przeważnie starsi i małe dzieci.

Jest szczytem ironii, że to Niemcom zawdzięczamy uratowanie – Niemcy zaatakowały Rosję 21 czerwca 1941 i tak z dnia na dzień Rosjanie stali się naszymi sojusznikami. Rząd sowiecki ogłosił dla Polaków amnestię 13 Sierpnia 1941 – tak, jakbyśmy byli przestępcami – wkrótce nasz rząd na uchodźstwie zaczął organizować Polskie Wojsko. Już 22 sierpnia gen. Władysław Anders został dowódcą Drugiego Korpusu. Gen. Anders miał ogromne trudności w formowaniu wojska, bo Polacy byli porozrzucani po całej Rosji, w wielu wypadkach lokalne władze ignorowały amnestię, nie chcąc stracić taniego robotnika. Mój ojciec uratował się, choć był w Starobielsku i innych łagrach na północy, a w końcu na wyspie, na której ładowano ich na barki i zatapiano – uratowała go amnestia i dostał się do wojska do 5-tej dywizji. Nam – po niesamowitych przygodach, udało się dołączyć do Armii: brat dodał sobie kilka lat i zgłosił się do wojska. Ja z Mamą opuściłam “sowiecki raj” jako rodzina wojskowa 29 czerwca 1942 na statku przez Morze Kaspijskie z Krasnowodzka do Pahlavi w Persji.

Tu może należy naświetlić, jak doszło do przeniesienia Korpusu i tysięcy rodzin z Rosji do Persji. Rosjanie stopniowo zmniejszali racje żywnościowe dla formujących się oddziałów – doszło do tego, że żołnierze oddawali pół swoich racji na wyżywienie rodzin. Pod naciskiem gen. Andersa i Brytyjczyków, Stalin zgodził się, by ta “armia szkieletów” wyjechała z Rosji, tym bardziej, że stawała się dla niego coraz bardziej niewygodna. Musiał liczyć się z tym, że łatwiej będzie dla niego, by Drugi Korpus znalazł się poza granicami Rosji, gdy prawda o morderstwie 12 tysięcy polskich oficerów w Katyniu, Starobielsku i Ostaszkowie wyjdzie na jaw. Brytyjczycy zaś chcieli, by Korpus przejął ochronę pól naftowych w Iraku, czy Persji, pozwalając na przesunięcie oddziałów brytyjskich do północnej Afryki do walki z Afrika Korps.